Fibromiyalji vakalarında kronik ve yaygın ağrılar yaşanır, fakat bu ağrıların neden kaynaklandığı tam olarak bilinmez. Kimi teorilere göre çeşitli faktörler beynin ağrı eşiğini düşürerek belirli noktalarda acı verici hisler oluşturmaktadır. Bir diğer teori ise vücuttaki reseptörlerin ve sinirlerin duyarlı hale gelmesi sonucu ağrı sinyallerine daha aşırı tepkiler verilmesi ile ilişkili olduğunu belirtir.
Fibromiyalji sebepleri kesin olmamakla birlikte, atakları keskin ve serttir. Bu ataklar çoğu zaman fiziksel travma, stres veya grip gibi sistemik hastalıklar sonucu şiddetlenir. Bu nedenle fibromiyalji ataklarının, beyin ve sinir sisteminin normal ağrı sinyallerini yanlış yorumlamasından kaynaklandığı da düşünülmektedir. Beyindeki belirli kimyasal seviyelerinin dengesiz olması ağrıya aşırı tepki verilmesi ile sonuçlanabilir.
Fibromiyalji vakalarında bulgular çok keskin değildir ancak en önemli belirti vücudun belirli noktalarında ortaya çıkan hassasiyet ile acı hissidir. Buna ek olarak özellikle sabah zor uyanma ve nefes almada güçlük gibi semptomlar da fibromiyalji belirtileri arasında yer alır. Çoğu fibromiyalji hastası mükemmeliyetçi, titiz ve duygu artma ihtimali yüksek olan kişilerdir; bu nedenle bu kişilerde stres artmasına bağlı olarak fibromiyalji atakları da şiddetlenebilir. Sıklıkla depresyon, uyku bozukluğu ve hipotiroidi gibi durumlar ile karıştırılan fibromiyaljide diğer semptomlar ise şu şekildedir:
- Normal ağrıyı aşırı şiddette algılamak ve ağrıya yüksek tepki göstermek
- El ve ayaklarda karıncalanma ve uyuşma hissi
- Kabızlık, ishal veya gaz problemleri
- Çarpıntı
- Depresyon hali
- Egzersize karşı dirençsizlik
- Hafıza problemleri
- Uyku kalitesinde azalma ve dinlenemeden uyanma
- Gün boyunca süren yorgunluk hissi
- Odaklanma ve öğrenme problemleri
- Ödem hassasiyeti
- Eklemlerde hipermobilite
- Belirli vücut noktalarında oluşan aşırı hassasiyet
- Vücudun üst kısmını etkileyen kızarıklıklar
Fibromiyalji belirli tetik noktalarını etkileyerek ataklara neden olur. Bu noktalar üzerindeki hafif basınç uygulamaları bile şiddetli ağrı hissine yol açabilir. Kimi zaman fibromiyalji teşhisinde de kullanılan hassas noktalar vücudun sağ ve sol tarafında olmak üzere toplam 18 adettir. Bunlardan en az 11’inde ağrı ve hassasiyet olması fibromiyalji riskini artırır.
Bu noktalar ise şu şekilde sıralanır:
- Ense
- Boyun
- Sırtın üst bölgesi
- Kalçanın üst dış bölgesi
- Üst bacak ve kalça birleşimi
- İkinci kaburga
- Dirseklerin iç ve yan kısmı
- Dizlerin iç kısmı
- Kürek kemiklerinin vücut ortasındaki bölümü
Fibromiyalji tetik noktaları hastalık tanısını koymak adına yeterli değildir ancak 3 aydan uzun süreli yaygın ağrı şikayetleri tanılamada daha etkilidir.
Fibromiyalji tanılamanın zor olduğu bir hastalıktır, hastalık öyküsü ile fizik muayene tanılamada önemli rol oynar. Teşhisi doğrulamak için herhangi bir test olmaması, sıklıkla sorunun yanlış tanı ile sonuçlanmasına neden olabileceğinden tehlikelidir. Pek çok durum ile benzer semptomlara sahip olan fibromiyaljide, karakteristik ağrılar göz önünde bulundurulur ve kas-eklem muayeneleri yapılır. Kesin tanıda fiziki muayene oldukça etkilidir, bu nedenle vücuttaki belirli noktalar kontrol edilir.
Tedavideki ana amaç ise ağrı yönetimini sağlamak ve yaşam kalitesini mümkün oldukça artırmaktır. Bunun için çeşitli yaşam biçimi değişiklikleri ile ilaç kullanımı gerekir. Ayrıca tedavinin istikrarlı olması ve yarım bırakılmaması da son derece önemlidir. Fibromiyalji tedavisinde kullanılan ilaçlardan bazıları şunlardır:
Ağrı Kesiciler
Hekim tarafından reçete edilen ağrı kesiciler yaşam kalitesinin yükseltilmesinde etkilidir. Aşırı ağrı durumlarında daha sert ilaçlar kullanılabilir ancak yan etki risklerini minimumda tutmak için dozların ve kullanım aralığının doktor önerisine göre düzenlenmesi gerekir.
Antidepresanlar
Hastalık ile ilişkili depresyon ve anksiyete tedavisinde antidepresanlar kullanılabilir. Bu şekilde uyku kalitesinin artırılması ve kronik ağrıların hafifletilmesi de mümkün olur.
Antiepileptik İlaçlar
Epilepsi nöbetlerini önlemek için kullanılan ilaçlar fibromiyalji belirtilerinin azaltılmasında etkili olabilir. Ancak bu gruptaki ilaçlarda yüksek yan etkisi bulunduğundan kullanım sadece hekim önerisi ile olmalıdır.
İlaç kullanımına ek olarak uygulanan şu tamamlayıcı yöntemler ile rahatlama teknikleri de fibromiyalji tedavisine olumlu yanıt verebilir:
- Meditasyon
- Yoga
- Akupunktur
- Masaj terapisi
- Düzenli egzersiz
- Sağlıklı ve dengeli diyet
- Yeterli uyku
Fibromiyalji tedavisinin temel amacı hastalık semptomlarını hafifleterek yaşam kalitesini artırmak ve sosyal yaşamı kötü yönde etkilenen kişilerin normale dönmesini sağlamaktır. Bu nedenle tedavinin sadece ilaç kullanımı ile mümkün olmadığı unutulmamalı, mutlaka tamamlayıcı teknikler ile düzenli egzersizlere başvurulmalıdır. Ayrıca dengeli ve sağlıklı bir beslenme planı da semptomlar üzerinde olumlu etki gösterir. Fibromiyalji egzersizleri ile vücut kondisyonu artırılır, zararlı dış uyarıcılar azaltılır ve ağrı şiddeti hafifletilir. Aerobik, esneme, pilates ve yoga gibi aktiviteler vücuttaki stresi azaltarak doku ve kasların rahatlamasına yardımcı olur. Dengeli bir beslenme planı ise vücudu sağlıklı ve dinç tutarak enerjik hale getirir, böylece yorgunluk semptomunun azalmasında etkili olur. Bu nedenle fibromiyalji tanısı alan hastaların hekim ile işbirliği içinde olarak uzun süreli ve kapsayıcı bir tedaviye başlaması oldukça önemlidir.
