2. Çıkıklar
Omurga kemiklerinin birbirine bağlandığı noktada bağlar ve diskler bulunur. Bu yapıların aşırı basınca maruz kalması ise gerilme veya yırtılma ile sonuçlanabilir. Omurga çıkıklarında kemikler normal hizalarından çıkarak kayma riski taşır, bunun sonucunda omurilik kanalı darlıkları ile omurilik hasarları meydana gelebilir.
3. Parçalı Kırıklar
Omur kemiklerinin kırılmasına ek olarak omurga bağlarında yırtılma meydana gelen durumlar parçalı kırık olarak adlandırılır. Bu tür kırıklarda omurgada kayma söz konusudur ve genellikle travmatik yaralanmalar mevcuttur. Tedavi ise sıklıkla cerrahidir.
Omurga kırıklarının en yaygın nedenleri arasında düşme ve çarpma gibi, omurgayı yüksek enerjili basınç ve kuvvet altında bırakan travmalar söz konusudur. Bu tür kuvvetler altında kalarak ezilen omurga yükü taşıyamaz ve kırılır. Omurgayı sıkıştıran yük ne kadar kuvvetli ise deformite de o kadar fazladır. Eğer hasar omurilik ve sinir köklerini etkileyecek boyuttaysa şiddetli ağrıların yanı sıra, felç gibi ciddi sorunlar ortaya çıkabilir.
Omurga kırıklarının en yaygın risk faktörleri şunlardır:
- Düşme ve trafik kazası gibi yüksek enerjili çarpmalar
- Kemik erimesi (osteoporoz)
- Omurga tümörleri
- Spor yaralanmaları
Omurga kırıklarının %80’i 18-50 yaş arası kişilerde ve sıklıkla erkeklerde görülür. Bu nedenle bu kişiler omurga kırığı yaşama riskine sahip grupta yer alır.
Omurga kırıklarının en yaygın belirtileri arasında aniden ortaya çıkan ve hareket ile birlikte şiddetlenen ağrı yer alır. Omurgada kırılmış bir kemik söz konusu ise omurilik veya sinirlerde sıkışma meydana gelir ve bu durum sonucu belirli bölgelerde uyuşma meydana gelebilir. Ayrıca kırık kemiğin yaptığı baskı omuriliği veya sinir köklerini olumsuz etkileyerek kas gücü ile hareketleri olumsuz yönde etkileyebilir. Sinir hasarı ile ortaya çıkan sorunlardan bir diğeri de bağırsak ve mesanede kontrol kaybıdır.
Omurga kırıklarının diğer semptomları ise şu şekildedir:
- Hareketle artan bel, sırt veya boyun ağrısı
- Kas spazmları
- Uzuvlarda uyuşma, karıncalanma veya güçsüzlük
- Kol ve bacaklarda hareket kaybı veya kavrama sorunları
- Bağırsak ve mesane kontrolsüzlüğü
- Bilinç kaybı ve bayılma
Bu bulguların varlığının anlaşılması ile birlikte en kısa sürede uzman hekime başvurulması gerekir. Özellikle bilinç kaybı ve bayılmanın olduğu durumlarda hastanın yerinden hareket ettirilmesi ve acil yardım ekibi gelene kadar bekletilmesi son derece önemlidir. Bu tür durumlarda bilinçsizce yapılan hareketler kalıcı omurilik zedelenmelerine veya felce neden olabilir.
Omurga kırıklarının tedavi edilebilmesi için öncelikle problemli alanın teşhis edilmesi gerekir. Bunun için radyografi, Bilgisayarlı Tomografi veya MR gibi görüntüleme tekniklerine başvurulabilir. Tedavi ise uzman hekim tarafından ve tanı sonuçlarına bağlı olarak planlanır. Öncelikle omurganın yük taşıma işlevini devam ettirip ettiremeyeceği belirlenir, eğer omurganın yük taşıma işlevi etkilenmemiş ise genellikle ağrı şikayetini azaltmaya yönelik bir tedavi planlanır. Duruma göre korse veya kısa süreli yatak istirahati önerilebilir. Fakat kırığın omurga bütünlüğünü bozduğu durumlarda genellikle cerrahi tedavi uygulanır.
Korse ve Alçı Tedavisi
Özellikle çökme kırıklarında tercih edilen alçı ve korse tedavisi, kırıkların dışarıdan tespit ile iyileşmesini amaçlar. Ayrıca omurgadaki çökmenin artarak omuriliğe baskı yapmasını ve kamburluğa neden olmasını önler. Bu tedavi genellikle 3 aylık bir zaman dilimini kapsar.
Füzyon ve Enstrümantasyon
Omurga kırıklarının metal parçalar kullanılarak dondurulmasına yönelik tedavilerdir. Omurganın ön veya arka tarafından yapılan füzyon ve enstrümantasyon tedavisinde, omuriliği sıkıştıran kemik parçaları da temizlenir.
Kifoplasti ve Vertebroplasti
Kimi çökme kırıklarında, kemik erimesi ve tümör vakalarında uygulanan minimal invazif tekniktir. Lokal anestezi altında uygulanan bu tedavilerde cilt üzerinde küçük kesiler açılır ve buradan omurgaya ulaşılarak içerideki kırıkların düzenlenmesi sağlanır. İşlem sırasında omurgayı sağlamlaştırmaya yönelik çalışmalar da yapılır.
Omurga Kırığı Cerrahisi
Diğer yöntemlerin yeterli gelmediği ileri seviyeli kırıklarda omurga kırıklarının cerrahi olarak düzeltilmesi gerekir. İşlem sırasında sinir dokularına baskı yapan yapılar dışarı çıkarılır ve omurganın sabit kalması için stabilizasyon çalışmaları uygulanır. Böylece sinir iyileşmelerini olumlu yönde etkilemek ve felç vakalarını düzeltmek mümkün olabilir fakat ameliyat ne kadar başarılı olursa olsun kimi felçler düzeltilemeyecek boyutta olabilir.
Omurga cerrahisinden sonra iyileşme genellikle 4. günde başlar ancak karın ve akciğer gibi iç organ sorunlarının olduğu durumlarda daha komplike tedaviler uygulanabilir ve bu durum iyileşme sürecini uzatabilir. Cerrahi operasyon sonrasında rehabilitasyona başlanır ve sinir iyileşmesi ile felç durumunun düzeltilmesi hızlandırılır. Genellikle 3-4 hafta içinde kişi hafif tempolu yürüyüşlere ve kontrollü şekilde okula gitmeye başlayabilir. 3. ay sonunda ise günlük işlevleri yardım almadan gerçekleştirebilir, 6. ay sonunda koşu ve benzeri yüksek tempolu sporlara başlayabilir.
Omurga kırıklarında acil müdahale oldukça önemlidir ve doğru teknik ile yapılan uygulamalar sonucu hasta hareket kabiliyetini yeniden kazanabilir.